Đắc đạo dù chỉ thông suốt 1 câu kinh

Vào thời Đức Phật giáo hóa chúng sinh ở thành Phong Đức, bấy giờ có một vị Khất Sĩ lớn tuổi tên là Tiểu Lộ, vừa mới xuất gia và bẩm tính ám độn. Khi ấy Đức Phật sai 500 vị Ứng Chân mỗi ngày thay phiên chỉ dạy ông ấy. Thế nhưng suốt ba năm ròng mà thầy cũng không nhớ một bài kệ. Bốn chúng đệ tử khắp cả nước đều biết Ngài tối dạ.

Với lòng từ mẫn thương cảm, Đức Phật liền gọi ông ấy đến trước và truyền dạy cho một bài kệ:

Bấy giờ ngài Tiểu Lộ hết sức cảm động trước ân đức từ bi của Phật, Ngài rất vui mừng, tâm khai mở, và miệng đọc tụng bài kệ chẳng ngớt.
 
Phật bảo Ngài rằng:"Ông nay đến già mới thuộc được một bài kệ mà ai cũng biết. Đó không có gì kỳ lạ hết. Ta nay sẽ thuyết giảng ý nghĩa của nó cho ông. Hãy nhất tâm lắng nghe!".
Ngài Tiểu Lộ vâng lời lắng nghe.
 
Đức Phật liền dạy: "Thân có ba nghiệp, ngữ có bốn nghiệp, và ý có ba nghiệp. Ông hãy quán sát sự sinh diệt của chúng. Hữu tình luân chuyển không ngừng ở năm đường trong ba cõi, do chúng mà sinh lên trời, do chúng mà đọa đường ác, và do chúng mà đắc Đạo tự nhiên của tịch diệt".

Sau đó Đức Phật lại phân biệt và thuyết giảng vô lượng diệu Pháp. Bấy giờ Ngài Tiểu Lộ hốt nhiên được tâm khai ý giải và liền đắc Đạo Ứng Chân.
 
Một ngày nọ, vua Thắng Quân thỉnh Phật và chư Tăng đến chính điện để thọ trai. Lúc ấy Đức Phật muốn hiện uy thần của Tôn giả Tiểu Lộ nên đưa bát cho Ngài cầm và bảo đi ở phía sau. Khi ấy có một kẻ gác cổng nhận ra Tôn giả Tiểu Lộ nên chặn lại không cho vào và nói rằng:

- Ông là một Đạo Nhân mà cả một bài kệ cũng chẳng hiểu thì làm sao đáng tiếp thọ cúng dường? Tôi là kẻ phàm tục mà còn biết kệ, hà huống là một Đạo Nhân. Cúng dường cho người chẳng có trí tuệ như ông chỉ là vô ích. Cho nên không cần ông phải vào.
 
Thế nên Tôn giả Tiểu Lộ đành phải đứng ngoài cổng. Khi Phật đã ngồi ở chính điện và rửa tay xong, Tôn giả Tiểu Lộ liền từ xa duỗi cánh tay ra để đưa bát cho Phật. Nhà vua cùng quần thần, phu nhân, thái tử và bốn chúng đệ tử trong chúng hội chỉ thấy cánh tay tiến vào mà chẳng thấy người đâu cả.
 
Họ kinh ngạc và hỏi Phật rằng: - Đây là cánh tay của ai vậy, thưa Thế Tôn?

Đức Phật bảo: - Đó là cánh tay của Khất sĩ Tiểu Lộ. Cách đây mấy hôm, ông ấy đã đắc Đạo. Vừa rồi Ta sai ông ấy cầm bát. Bởi người gác cổng không cho vào nên ông ấy đã duỗi cánh tay ra để đưa bát cho Ta vậy.
 
Khi ấy Tôn giả Tiểu Lộ liền được mời vào và uy thần của ngài lúc đó còn gấp bội hơn bình thường.
 
Nhà vua bạch Phật rằng:

- Con nghe bản tính của ngài Tiểu Lộ ngu độn, đến một bài kệ cũng chẳng biết, vậy nhờ duyên gì mà đắc Đạo?

Phật trả lời:

- Muốn đắc Đạo thì không bắt buộc phải học cho nhiều, mà chủ yếu là thực hành. Tiểu Lộ đã liễu giải ý nghĩa của một bài kệ, nhất tâm tư duy, thân ngữ ý tịch tĩnh và thanh tịnh như vàng báu cõi trời. Có người tuy học rất nhiều nhưng chẳng thông hiểu và cũng chẳng tu hành, lãng phí tâm tư như thế thử hỏi có ích gì?
 
Lúc bấy giờ Thế Tôn liền nói kệ rằng:
 

 
Khi Phật nói kệ xong, 300 vị Khất Sĩ đắc Đạo Ứng Chân. Nhà vua cùng quần thần, phu nhân và thái tử, không ai là chẳng hoan hỷ.
 
(Lược trích: Kinh Pháp cú thí dụ
Hán dịch: Pháp sư Pháp Cự và Pháp Lập
Việt dịch: Nguyên Thuận)